بی خوابی و اختلال خواب در کودکان

بی خوابی عدم توانایی در خواب رفتن یا در خواب ماندن در شب است و در نتیجه خواب ناآرام یا غیر ترمیمی به وجود می آید. اغلب، این مسئله که جزئی از اختلالات خواب در کودکان است، به مرور زمان حل می شود. اما اگر این اتفاق بیش از سه بار در هفته رخ دهد و حداقل برای سه ماه ادامه یابد و عملکرد روز را (هم برای کودک و هم برای والدین) به طور قابل توجهی مختل کند، ممکن است به یک اختلال خواب اشاره کند.

اگر کودکان نمی توانند بخوابند، معمولاً این موضوع نتیجه عادت های روزانه یا نحوه گذراندن وقت خود درست قبل از خواب است. کودکان کوچکتر معمولاً نمی توانند این ارتباط را متوجه شوند، شما به عنوان بزرگتر باید مداخله کنید. در اینجا چند دلیل وجود دارد که کودک شما نمی تواند بخوابد یا در خواب بماند:
 
فشار
بله، آنها کوچک هستند، اما کودکان نیز استرس را تجربه می کنند. از آنها بپرسید که مدرسه چگونه می رود و اوضاع با دوستانشان چگونه است. آیا کسی آنها را مورد آزار و اذیت قرار می دهد؟ همچنین هرگونه تغییر در محیط زندگی آنها را در نظر بگیرید. اختلالات خواب می تواند ناشی از مشکلات زناشویی والدین، به دنیا آمدن یک نوزاد جدید یا تغییر شرایط خواب باشد.
 
کافئین
بسیاری از نوشابه ها و نوشیدنی های انرژی زا حاوی کافئین هستند، بنابراین مصرف کودکتان را به وقت ناهار محدود کنید. با این وجود بهتر است سعی کنید تا حد امکان مصرف این نوع نوشیدنی ها را قطع کنید.
 
عوارض جانبی داروها
برخی از داروها مانند داروهایی که برای درمان اختلال کمبود توجه (ADHD) و داروهای ضد افسردگی استفاده می شوند نیز باعث بی خوابی می شوند.
 
سایر موارد پزشکی
بعضی اوقات بی خوابی با مسئله پزشکی دیگری مرتبط است. این می تواند مربوط به خواب باشد، مانند آپنه خواب یا سندرم پای بی قرار یا ممکن است ناشی از ایجاد حساسیت به بینی از حساسیت، دردهای در حال رشد و یا خارش پوست ناشی از اگزما باشد. اطمینان حاصل کنید که فرزند شما معاینات منظم بهداشتی داشته باشد تا مشکلات دیگری را که می تواند در خواب اختلال ایجاد کند، شناسایی کنید.1

انواع اختلالات خواب در کودکان

اطلاعات در مورد محیط خانه، مدرسه و خواب کودک، تغییرات اخیر در زندگی روزمره یا عوامل اضطراب اجتماعی، عملکرد کودک در مدرسه، سوابق قبلی خواب کودک و تست کردن او و دیگر مشکلات پزشکی او، همه مهم هستند.

ارزیابی این عوامل – از جمله کیفیت خواب والدین – مهم است. برای کمک بیشتر به تشخیص، ممکن است از کودک خواسته شود تا برای بررسی خوابش، شب را در کلینیک بماند.

در برخی موارد، آزمایش ‌های خون نیز ممکن است درخواست شوند. از کودک ویا والدین ممکن است درخواست شود که زمان وکیفیت خوابشان را ثبت کنند.

فهرست قابل ملاحظه ‌ای از اختلالات روانی میتوانند در ایجاد اختلالات خواب در کودکان نقش داشته باشند، از جمله موارد زیر:

اختلال تحریک جنسی

خروپف کردن

سندروم مقاومت راه هوایی فوقانی (UARS)

آپنه ‌ی انسدادی در هنگام خواب (CSA)

سندروم پای بی ‌قرار

بی‌خوابی

رفتار های نامعمول در طول خواب/خواب‌پریشی.2
 

علائم مشکلات خواب در کودکان

اگر کودکتان هر یک از علائم ناشی از مشکل خواب زیر را نشان داد، با متخصص اطفال خود صحبت کنید:

خروپف کردن

توقف تنفس در هنگام خواب

مشکل در به خواب رفتن

مشکل در خوابیدن در تمام طول شب

مشکل در بیدار ماندن در طول روز

کاهش عملکرد اجرایی در طول روز بدون هیچ دلیل مشخص

وقایع غیر معمول در طول خواب، مانند راه رفتن در خواب یا کابوس دیدن.2
 

مدت خواب مورد نیاز بدن در دوره های مختلف سنی 

مدت خواب مورد نیاز بدن در دوره های مختلف سنی متفاوت است.

در حالیکه جنین داخل شکم مادر تقریبا بیش از ۲۳ ساعت در شبانه روز در خواب به سر می‌برد، در ماه های اول پس از تولد، ۱۶ تا ۱۸ ساعت، در یک سالگی ۱۴ تا ۱۵ ساعت، در چهار سالگی به ۱۰ تا ۱۲ ساعت و در ده سالگی حدود ۱۰ ساعت به خواب نیاز دارد.

ساعات نیاز به خواب با افزایش سن به تدریج کاهش می‌یابد و بعد از بلوغ به ۷ تا ۸ ساعت در شبانه روز می‌رسد.

الگوی خواب نیز در دوران مختلف زندگی دستخوش تغییر است.

به طوریکه در ماه اول تولد نوزاد صرف نظر از اینکه چه موقع از شب و روز باشد، هر ۲ تا ۳ ساعت بیدار شده، شیر می‌خورد و ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بعد مجدداً به خواب می‌رود.

در شش ماهگی علاوه بر خواب کامل شبانه، دو بار در روز (صبح و عصر) نیز برای مدت یک و نیم تا دو ساعت می‌خوابد و در حوالی چهار سالگی معمولاً فقط یک خواب نیم روزی خواهد داشت.

در حوالی ده سالگی، خواب تقریباً فقط به شب محدود می‌شود (البته بر حسب ساختار فعالیتی خانواده و فرد ممکن است خواب نیمروز نیز وجود داشته باشد) و این الگو تا نزدیکی پیری ثابت باقی می‌ماند.

در دوران پیری مجدداً نظم خواب به هم خورده و طول مدت خواب شبانه کم و در عوض افراد ۱ یا ۲ بار در نیم روز به خواب می‌روند.3
 

اصول صحیح خواباندن کودک

 
زمان خواب کودک
با توجه به طول مدت خواب مورد نیاز و برنامه خانواده و کودک در طول روز، معمولاً ساعت بین ۷ تا ۹ شب بهترین زمان برای خواباندن کودک است.

برای اعلام زمان خواب استفاده از ساعت زنگ دار و یا سایر وسایل مشابه الگوی بسیار خوبی است.

با این روش نه تنها از تکرار این جمله که ساعت خواب است جلوگیری می شود و تقابل بین شما و فرزندتان را کمتر می کند بلکه حس کنترل و مسئولیت پذیری را در کودک برمی انگیزد.
 
ثبات و پایداری
اگرچه کودکان در این سنین در زمان تفریح و بازی از به هم ریختگی و آشفتگی استقبال می‌کنند اما در امور زندگی نیاز به ثبات و یکنواختی دارند و هر نوع تغییر در این برنامه ها می‌تواند باعث برهم ریختن ذهن و الگوی رفتاری کودک شود.

لذا به جز در موارد استثنایی نباید از این چهارچوب مراسم و آداب خارج شد و یا برخی مراحل را حذف کرد.


 
تماس فیزیکی با کودک در موقع خواب
معمولاً تمایل کودکان به تماس فیزیکی با پدر و مادر به دلیل اضطراب جدایی، یا ترس از تاریکی و برای به دست آوردن احساس امنیت بیشتر است.

و تا زمانیکه این گونه ترس ها معنی خاصی نداشته باشد و شما با آن راحت باشید و دقیقاً قبل از اینکه او به خواب برود شما از او جدا شوید، بلامانع است. بهترین روش برقراری ارتباط فیزیکی با کودک در چنین شرایطی در دست گرفتن دست کودک یا نوازش موها و سر او و یا مالش پشت او است.
 
مخالفت و گریه زاری موقع خواب در کودکان
این مسئله در ۲۰ تا ۲۵ درصد خردسالان و اغلب در کودکانی که به تازگی اتاق خواب مجزا پیدا می‌کنند و یا تغییرات محیطی در خانواده (مسافرت) و یا مراحل تکاملی فردی (یادگیری مهارت جدید) و یا ورود به فضایی جدید (شروع مهدکودک، کودکستان یا دبستان) را تجربه می‌کنند، اتفاق می‌افتد.

یکی از تکنیک های بسیار جدید که در چند سال اخیر مورد مطالعه قرار گرفته و در بیش از ۹۰ درصد موارد در کودکان ۳ تا ۱۰ ساله (و حتی ۲ ساله و یا بیشتر ) به خوبی جواب می‌دهد، تکنیک کارت عبور شب است.4

پینوشتها
1.www.danabrain.ir
2.www.darmankade.com
3.www.zehnaraclinic.com
4.www.pezeshkekhoob.com